همانطور که می دانید زعفران از جمله گرانقیمت ترین چاشنی های جهانی است که از خواص و مزایای بسیاری بهره مند است. امروزه بسیاری از کشور های جهان از این ادویه با ارزش بهره مند هستند و از آن در تولید مواد غذایی، دارویی، نوشیدنی ها، شیرینی جات و غیره استفاده می کنند. تجارت زعفران از جمله پرسود ترین مبادلات جهانی است که بازاری همچون طلا و سکه دارد. امروزه بسیاری از کشور های جهان در حال کاشت و تولید زعفران هستند که در این میان ایران پرچم دار تولید زعفران مرغوب و با کیفیت جهانی است و تبدیل به بزرگترین صادر کننده زعفران جهان شده است.
عوامل موفقیت ایران در تولید زعفران مرغوب جهانی
کاشت زعفران در ایران قدمتی سه هزار ساله دارد که این محصول در گذشته نیز به بسیاری از نقاط جهان باستان صادر می شد. خاک غنی، آب و هوای مناسب، طریقه صحیح کاشت، نگهداری و برداشت از جمله عوامل موفقیت صادرکننده زعفران جهان بوده است. زعفران در هوای سرد مقاومت بالایی از خود نشان می دهد و پیاز زعفران در دماهای کمتر از چهل درجه نیز قدرت رشد دارد.
در سال 2014 چیزی حدود 250 تن زعفران در سراسر دنیا کاشته شد که ایران موفق به تولید 90 ای 95 درصد این تولید شد. در سال 2018 ارزش زعفران ایران 101.32 میلیون دلار و اسپانیا که تنها رقیب جهانی بود 57.08 میلیون دلار را از آن خود کرد. با این همه اکنون نمی توان زیاد روی این آمار تولید و فروش زعفران حساب کرد (1399 – 2020). عوامل مختلفی باعث تنزل رتبه 1 برترین صادر کننده زعفران در جهان به رتبه 3 شده است که در ادامه به شرح کامل ضعف های عملکردی در این زمینه اشاره نموده ایم.
موانع مهم صادرات زعفران ایرانی
قبل از هر چیز که بخواهیم به محدودیت های تجاری ایران در عرصه ی جهانی بپردازیم باید به ضعف عملکرد عوامل داخلی در بازاریابی، برندسازی، سورتینگ و بسته بندی زعفران اشاره کنیم. علاوه بر این ها صادرات زعفران نیاز به توجه ویژه برخی مسئولان دولتی دارد که در این زمینه اقدامات جدی نمایند تا باری دیگر جایگاه واقعی زعفران از آن ایران شود.
- تحریم های ایران از سوی برخی کشورها سبب ایجاد محدودیت در تجارت زعفران بنام ایران شده که در این میان برخی صادرکنندگان از دیگر کشور ها زعفران را به صورت فله از ایران خریداری می نمایند و با بسته بندی و نشان تجاری خود به فروش می رسانند. اگر روی مساله صادرات زعفران تمرکز ویژه شود، قطعا فروش و سود آن از صادرات نفت نیز پیشی خواهد گرفت.
- عدم طراحی بسته بندی شکیل زعفران نیز از دیگر عوامل مهم در کاهش رتبه صادرات زعفران ایرانی است. طراحان گرافیک باید قدرتمند و منحصر به فرد در این زمینه فعالیت نمایند تا آنگونه که شایسته است بهترین ها را برای طلای سرخ ایران زمین به ارمغان آورند. بسیاری از کشور های واسط همچون چین و هند و تجار خارجی با یک اقدام ساده بسته بندی را تغییر داده و با نام برند خود به اروپا، آمریکا و غیره صادر می نمایند. با این حال سالیانه 50 تا 60 تن زعفران به این کشورها فروخته می شود که در بسته بندی های غیر ایرانی بدون آنکه ردپایی از ایران باقی بماند به بازار جهانی عرضه می شود. این مهم از عوامل مهم تنزل رتبه 1 بزرگترین صادر کننده زعفران جهان است.
- عدم برند سازی موجب سوء استفاده هایی در زمینه صادرات زعفران می شود که در ایران زیاد به این مساله پرداخته نشده است. در صورتی که برندها اقدامات جدی ننمایند زیاد نمی توان روی رشد و ارتقاء جایگاه زعفران ایران در سطح بین المللی حساب کرد.
- قاچاق زعفران نیز معزلی است که هر روز زعفران را از اصالت ایرانی خود دور تر می کند. با استفاده از کارت های یکبار مصرف مبادلات انجام شده که متاسفانه هیچ اثری از نام ایران به جای نخواهد گذاشت.
اقدامات مهم برای ارتقاء رتبه بزرگترین صادر کننده زعفران جهان
برای بازگشت به رتبه های برتر و شایسته باید اقدامات اساسی انجام شود. با تلاش بیشتر در همه ابعاد می توان رشد و پیشرفت را در تجارت زعفران ایرانی مشاهده نمود. با این حال بهتر است:
- زیر ساخت های بازاریابی، برندسازی و تلاش برای ارائه زعفران با نام ایران انجام شود.
- رفع ضعف ها و عدم رعایت استاندارد ها در طراحی بسته بندی زعفران که توجه زیادی به آن نشده است. بهتر است بسته بندی های شکیل و لوکس با طراحی یکتا و بی رقیب ارائه شود. از سویی مطابق با نیاز مخاطبِ جهانی و همگام با طراحی های روز دنیا باشد.
- با وجود زعفران باکیفیت و مرغوب ایرانی اما باز هم نسبت به دیگر کشورها با قیمت کمتری به فروش می رسد از این رو برای دریافت ارزش افزوده بیشتر باید گام های استوار و جدی در حوزه برندینگ در بازار جهانی صورت گیرد.
- جلوی قاچاق زعفران گرفته شود و دست دلالان و افراد سودجو در این زمینه کوتاه شود تا ارزش این سرمایه گرانبها حفظ شود.
صادرات زعفران خلیلی
زعفران خلیلی نیز با توجه به کاستی های موجود در عرصه صادرات جهانی زعفران اقدام به تولید و صادرات زعفران در عرصه بین المللی نموده است تا گامی مثبت در این زمینه بردارد. اقداماتی که در این زمینه انجام داده ایم شامل:
- بهره مندی از زمین های حاصل خیز خراسان و افراد با تجربه و ممتاز در زمینه کاشت و برداشت زعفران.
- تولید زعفران باکیفیت و مرغوب تحت نظر کارشناسان و کنترل کیفیت مطابق با استاندارد های جهانی در لابراتوارهای تخصصی.
- طراحی بسته بندی اصیل ایرانی برای بازشناساندن فرهنگ و محصول ایرانی
- فروش زعفران در سطح جهانی با نام و نشان ایران
امید که در آینده ای نه چندان دور باری دیگر پرچم ایران، صادرکننده اول زعفران جهانی را در جایگاه یک برافراشته و زعفران را با نام ایران به همگان معرفی نماییم.